Nguyên Nhân Béo Phì Ở Trẻ: Tìm Hiểu Về Lối Sống Và Dinh Dưỡng

Vấn đề béo phì ở trẻ đang trở thành một thách thức ngày càng nghiêm trọng, không hề có dấu hiệu suy giảm. Thói quen ăn uống quá mức, đặc biệt là khi kết hợp với lối sống ít vận động, đã tạo nên một mối nguy cơ lớn. Những thói quen này không chỉ đơn giản là gây tăng cân mà còn đẩy cao rủi ro mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như huyết áp tăng, rối loạn lipid máu, tim mạch, tiểu đường, rối loạn tiết tố. Ngoài ra còn gây ra những vấn đề khác như rối loạn giấc ngủ và cơn ngừng thở ở trẻ em. Để có cái nhìn chi tiết và chính xác hơn về tình trạng này, hãy cùng Anmart Shop tìm hiểu thông tin trong bài viết sau nhé!

I. Như thế nào là béo phì ở trẻ?

Béo phì ở trẻ em là hiện tượng mà cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và quá trình phát triển của trẻ. Chưa đơn thuần dựa vào tỷ lệ cân nặng so với chiều cao, tình trạng béo phì còn được đánh giá qua mức mỡ tích tụ trên cơ thể (1).

Theo số liệu từ Viện nghiên cứu Y – Xã hội, hiện tại có hơn 300.000 trẻ em ở Việt Nam đang phải đối mặt với vấn đề béo phì và thừa cân khi còn dưới 5 tuổi. Tình trạng này đặt nước ta vượt mức báo động, đặc biệt là ở Thành phố Hồ Chí Minh, nơi tỷ lệ trẻ em béo phì cao hơn so với mức trung bình toàn cầu. Theo kết quả từ Tổng điều tra Dinh dưỡng quốc gia giai đoạn 2019 – 2020 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ thừa cân và béo phì đã tăng lên 19,0%, tăng gấp 2,2 lần so với năm 2010 (8,5%).

II. Cách tính chỉ số BMI để nhận biết béo phì ở trẻ em

Tiêu chuẩn đánh giá béo phì ở trẻ thông thường dựa vào phương pháp z-score của chỉ số khối cơ thể (BMI) theo tuổi và giới tính. Công thức BMI là:

BMI = Cân nặng (kg)/ Chiều cao (m) x Chiều cao (m)

Công thức này được sử dụng cho trẻ từ 2 tuổi trở lên. Dưới đây là tiêu chuẩn đánh giá:

▸ Trẻ 2-5 tuổi: Thừa cân: z-score BMI ≥ 2SD; Béo phì: z-score BMI ≥ 3SD

▸ Trẻ 5-18 tuổi: Thừa cân: z-score BMI ≥ 1SD; Béo phì: z-score BMI ≥ 2SD

Các giá trị z-score này dựa trên phân phối thống kê của chỉ số BMI trong quần thể trẻ em tương ứng theo độ tuổi và giới tính. Đánh giá này giúp xác định liệu trẻ em có cân nặng bình thường, thừa cân hay béo phì so với đồng trang lứa của họ.

III. Nguyên nhân béo phì ở trẻ

Béo phì ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên, đa số các trường hợp béo phì ở trẻ thường liên quan đến các yếu tố sau đây:

▸ Lối sống ít vận động: Sự thiếu hoạt động thể chất và lối sống ít vận động đóng vai trò quan trọng trong tình trạng béo phì trẻ em. Sự hiện diện của các thiết bị điện tử và thúc đẩy thời gian ngồi lâu có thể giảm thiểu hoạt động vận động.

▸ Chế độ ăn không cân đối: Chế độ ăn giàu calo, đặc biệt là thức ăn nhanh, thức ăn chiên, thức ăn có đường và chất béo cao có thể đóng góp vào việc tăng cân không kiểm soát.

▸ Yếu tố gen: Một số trẻ có khả năng dễ dàng tích tụ mỡ do yếu tố gen. Nếu trong gia đình có lịch sử béo phì, trẻ em có nguy cơ cao hơn.

▸ Môi trường gia đình: Môi trường gia đình có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và hoạt động thể chất của trẻ. Sự thiếu hỗ trợ và giáo dục về lối sống lành mạnh có thể tăng nguy cơ béo phì ở trẻ.

▸ Yếu tố tâm lý: Stress, lo lắng, và áp lực từ môi trường xã hội có thể dẫn đến thói quen ăn quá mức hoặc sử dụng thức ăn như một cách để giải tỏa cảm xúc.

▸ Môi trường xã hội: Các yếu tố xã hội như quảng cáo thức ăn không lành mạnh, giảm giờ thể dục tại trường học, và việc phổ cập thức ăn có đường và chất béo đều có thể ảnh hưởng đến tình trạng béo phì ở trẻ em.

IV. Tác hại của béo phì ở trẻ

Khi béo phì ở trẻ em không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đối với tâm lý và thể chất của trẻ, ảnh hưởng đến sự phát triển của họ và gây thụt lùi dậy thì. Béo phì cũng có thể tác động đến nhiều chức năng cơ thể quan trọng như hệ thống hô hấp, tim mạch, sự phát triển của hệ thống cơ xương, cũng như gây rối loạn chuyển hóa, tiêu hóa và khả năng hấp thụ dưỡng chất.

Các tác hại khi trẻ bị béo phì bao gồm:

▸ Bệnh tim mạch: Bao gồm tăng mỡ máu, cao huyết áp, mạch vành, tai biến mạch máu não, và đột quỵ.

▸ Tiểu đường loại 2: Do sự chuyển hóa glucose không đúng cách, gây ảnh hưởng đến mắt, thần kinh và chức năng thận.

▸ Sỏi mật: Nguy cơ mắc đang tăng cao, đặc biệt là khi trẻ béo phì có vùng bụng lớn.

▸ Ung thư: Tăng nguy cơ ung thư vú, túi mật, cổ tử cung ở nữ giới và ung thư thận, tuyến tiền liệt ở nam giới.

▸ Bệnh khớp: Bao gồm thoái hóa khớp, viêm khớp, đau cột sống.

▸ Bệnh gout, gan nhiễm mỡ không do rượu bia (NAFLD), hen suyễn, liên quan về da: Những vấn đề này có thể phát sinh do béo phì ở trẻ.

▸ Tăng nguy cơ tai nạn và khó khăn trong phẫu thuật: Cơ thể trở nên nặng nề, khó di chuyển, làm tăng nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật và lành vết thương.

▸ Tuổi thọ thấp hơn: Nghiên cứu cho thấy tuổi thọ của trẻ béo phì thường thấp hơn so với những người có cân nặng bình thường.

▸ Nguy cơ ngưng thở khi ngủ: Một số trẻ béo phì có thể phải đối mặt với nguy cơ ngưng thở khi ngủ, đe dọa tính mạng của họ.

>>> Có thể bạn quan tâm: Sữa Tăng Đề Kháng Cho Bé Tốt Nhất

V. Quá trình điều trị bệnh béo phì

Quá trình điều trị béo phì thường đòi hỏi một kế hoạch toàn diện, bao gồm sự thay đổi về lối sống, chế độ ăn uống và việc thực hiện hoạt động thể chất. Dưới đây là một số phương pháp chính trong quá trình điều trị bệnh béo phì ở trẻ:

▸ Chế độ ăn uống: Tập trung vào việc tiêu thụ một chế độ ăn giàu rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, và nguồn protein chất lượng. Ngoài ra, giảm lượng calo tiêu thụ hơn so với nhu cầu cơ bản để đạt được sự giảm cân.

▸ Hoạt động thể chất: Đặt mục tiêu thực hiện ít nhất 150 phút hoạt động vận động trung bình mỗi tuần nhằm tăng cường vận động trẻ. Thay đổi thói quen hàng ngày, như đi bộ, đạp xe, hoặc tham gia các hoạt động nhóm.

▸ Chương trình huấn luyện tập luyện: Hỗ trợ từ chuyên gia về tập luyện để xây dựng chương trình phù hợp với tình trạng sức khỏe và mục tiêu giảm cân.  Kết hợp cả tập luyện cardio và tập luyện sức mạnh để tối ưu hóa việc đốt cháy calo và tăng cường cơ bắp.

▸ Hỗ trợ tâm lý: Hỗ trợ tâm lý từ chuyên gia để giúp quản lý căng thẳng và áp lực, tránh ăn theo cảm xúc. Và tham gia các nhóm hỗ trợ giúp chia sẻ kinh nghiệm và tạo động lực.

▸ Thuốc phụ trợ: Sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả khi sử dụng thuốc giảm cân.

▸ Phẫu thuật giảm cân (nếu cần): Một lựa chọn cuối cùng khi các phương pháp khác không hiệu quả và chỉ được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ - Phẫu thuật bypass dạ dày hoặc cắt bụng

Bạn có thể tham khảo sản phẩm giảm cân bên Anmart Shop, sản phầm này có các thành phần hoàn toàn tự nhiên giúp hỗ trợ chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cơ, giảm mỡ, tăng cường trao đổi chất, detox thải độc. Ngoài ra, bổ sung thành phần men tiêu hóa Bifidobacterium giúp chuyển hóa chất tốt hơn. Quan trọng nhất, một kế hoạch điều trị hiệu quả cần phải được cá nhân hóa và theo dõi chặt chẽ để giảm cân lành mạnh và bền vững. Bác sĩ và các chuyên gia y tế có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và hướng dẫn quá trình điều trị béo phì ở trẻ.

>>> Xem thêm: Bé Không Chịu Uống Sữa Công Thức

VI. Cách phòng chống bệnh béo phì ở trẻ

Phòng chống bệnh béo phì ở trẻ đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm cả thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và việc tạo điều kiện để trẻ tham gia vào các hoạt động vận động. Dưới đây là một số cách hiệu quả để phòng chống béo phì ở trẻ:

▸ Trẻ nhũ nhi (dưới 6 tháng tuổi): Bú mẹ có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và đảm bảo chế độ dinh dưỡng tự nhiên cho trẻ. Chưa hết, cho trẻ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời để tổng hợp vitamin D.

▸ Trẻ từ 1 – 5 tuổi: Cung cấp chế độ ăn giàu chất và khuyến khích sử dụng rau củ, trái cây. Và khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, tăng cường vận động.

▸ Trẻ từ 6 – 12 tuổi: Hướng dẫn trẻ lựa chọn thực phẩm lành mạnh và hạn chế thức ăn không lành mạnh. Để trẻ tham gia các hoạt động thể thao, giúp phát triển cơ bắp và duy trì thể trạng tốt nhất.

Những biện pháp này, khi được thực hiện cần sự đồng bộ và kiên nhẫn, có thể giúp ngăn chặn tình trạng béo phì ở trẻ và tạo ra môi trường thúc đẩy cơ thể lành mạnh toàn diện.

Hy vọng rằng thông tin trên đã giúp phụ huynh có cái nhìn sâu sắc hơn về vấn đề béo phì ở trẻ. Chúng ta hiểu được rằng chế độ dinh dưỡng khoa học, lối sống lành mạnh và việc thường xuyên tham gia vào hoạt động thể thao đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Đồng thời, nếu có bất kỳ thắc mắc nào, các ông bố bà mẹ có thể liên lạc với Anmart Shop để nhận thêm được nhiều tư vấn về tình trạng con em mình.